İçindekiler

Anlaşmalı Boşanma Protokolü ve Dilekçesi: Hak Kaybı Yaşamamak İçin Bilmeniz Gerekenler

Evlilik birliğini sonlandırma kararı, hayatın en zorlu ve karmaşık süreçlerinden biridir. Bu süreç, duygusal çalkantıların yanı sıra, tarafların gelecekteki yaşamlarını doğrudan etkileyecek karmaşık hukuki dinamikler barındırır. Türk Medeni Kanunu (TMK), bu süreci yönetmek için iki temel yol sunar: çekişmeli boşanma ve anlaşmalı boşanma.

Çekişmeli boşanma, tarafların kusur (zina, hayata kast, terk vb.) ve boşanmanın sonuçları (nafaka, tazminat, velayet) üzerinde uzlaşamadığı, yargılamanın uzun sürdüğü ve psikolojik olarak yıpratıcı bir süreci ifade eder. Oysa anlaşmalı boşanma, tarafların evlilik birliğinin sona ermesi ve bunun tüm mali ve hukuki sonuçları üzerinde tam bir mutabakata vardığı, modern hukukun sunduğu en hızlı ve medeni çözüm yoludur.

Ancak bu “hızlı” yol, hukuki tuzaklarla doludur. Anlaşmalı boşanmanın temelini oluşturan iki kritik belge vardır: “anlaşmalı boşanma dilekçesi” ve bu dilekçenin ayrılmaz bir eki olan “anlaşmalı boşanma protokolü”.

Bu makalede, bir hukuk uzmanı perspektifinden, bu iki belgenin ne anlama geldiğini, nasıl hazırlanması gerektiğini, hangi noktaların “kırmızı çizgi” olduğunu ve internetten bulunan taslak bir boşanma dilekçesi ile yola çıkmanın ne tür geri dönülmez hak kayıplarına yol açabileceğini detaylıca inceleyeceğiz.

Bölüm 1: Boşanma Sürecinin Hukuki Çerçevesi

Bir boşanma davası, basit bir form doldurma işlemi değil, bir “hukuki statünün” sona erdirilmesi ve yeni bir “hukuki statünün” kurulması işlemidir.

Çekişmeli ve Anlaşmalı Boşanma Ayrımı

Her boşanma dilekçesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) md. 119 uyarınca belirli zorunlu unsurları (tarafların kimlik bilgileri, iddialar, deliller, talep sonucu vb.) içermelidir.

Çekişmeli Boşanma Dilekçesi: Bu dilekçe, bir “iddianame” gibidir. Karşı tarafın kusurlu eylemleri (örn; sadakatsizlik, şiddet), bu eylemlerin delilleri ve bu kusura dayalı talepler (yüksek tazminat, velayet, yoksulluk nafakası) detaylıca anlatılır.
Anlaşmalı Boşanma Dilekçesi: Bu dilekçe ise bir “mutabakat beyanı” niteliğindedir. Taraflar birbirini suçlamaz. Temel odak noktası, TMK md. 166/3’teki şartların (en az 1 yıl evlilik, birlikte başvuru veya diğerinin davayı kabulü, hakimin tarafları bizzat dinlemesi ve protokolü uygun bulması) sağlandığını bildirmek ve “ekte sunulan protokolün” onaylanmasını talep etmektir.

Temel fark budur: Çekişmelide “mücadele” varken, anlaşmalı boşanmada “uzlaşı” vardır. Bu uzlaşının yazılı belgesi ise protokoldür.

Bölüm 2: Anlaşmalı Boşanmanın “Anayasası”: Anlaşmalı Boşanma Protokolü

Bir anlaşmalı boşanma protokolü, tarafların boşanma sonrası hayatlarının “Anayasası”dır. Hâkim tarafından onaylandığı anda, bu belge ilam niteliği kazanır. Yani, doğrudan bir mahkeme kararı kadar güçlü ve icra edilebilir bir belgeye dönüşür.

Bu nedenle, bu protokolde unutulan, eksik bırakılan veya hukuki dilde muğlak ifade edilen her bir kelime, gelecekte tarafların karşısına milyonlarca liralık yeni bir dava olarak çıkabilir.

İnternetten bulunan “boşanma protokolü örneği” şablonları, genellikle bu riskleri göz ardı eden, yüzeysel ve tehlikeli taslaklardır. Bir protokol, tarafların gerçek mali ve sosyal durumuna “terzi işi” (tailor-made) olarak hazırlanmalıdır.

Bir Anlaşmalı Boşanma Protokolü Neleri İçermelidir? (Derinlemesine Analiz)

Hâkimin protokolü onaylaması için, boşanmanın tüm mali sonuçları ve çocukların durumu hakkında hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde net bir düzenleme yapılmış olmalıdır (TMK md. 166/3).

1. Müşterek Çocuklar: Velayet ve Kişisel İlişki

Bu, protokolün en hassas ve kamu düzenini ilgilendiren kısmıdır.

Velayet: Müşterek çocuğun (veya çocukların) velayetinin hangi tarafta kalacağı (anne veya baba) net bir şekilde yazılmalıdır.
Kişisel İlişki: Velayeti almayan tarafın çocukla “kişisel ilişkisinin” nasıl kurulacağı çok detaylı olmalıdır. Yüzeysel ifadeler (“Hafta sonları görecek”) gelecekteki icra süreçlerinde felakete yol açar.
Doğru Yaklaşım: “Velayeti almayan taraf, her ayın 1. ve 3. haftası Cuma günü saat 18:00’den Pazar günü saat 18:00’e kadar; dini bayramların 2. günü sabah 10:00’dan 3. günü akşam 18:00’e kadar; sömestr tatilinin ilk haftası ve yaz tatilinin 1 Temmuz – 31 Temmuz arası döneminde çocuğu bizzat yanına alarak kişisel ilişki kuracaktır.” gibi spesifik ve icra edilebilir olmalıdır.

2. Mali Sonuçlar (1): İştirak Nafakası (Çocuk Nafakası)

Velayeti alan tarafa, çocuğun bakım, eğitim ve sağlık giderlerine katkı amacıyla diğer tarafça ödenen nafakadır.

Miktar: Rakam net olarak belirtilmelidir (“Aylık 5.000 TL”).
Artış Oranı: Bu, en çok unutulan ve en büyük hak kaybına yol açan maddedir. Enflasyon karşısında nafakanın erimemesi için mutlaka bir artış oranı eklenmelidir.
Doğru Yaklaşım: “Ödenen iştirak nafakası, her yılın Ocak ayında, TÜİK tarafından açıklanan bir önceki yılın Yİ-ÜFE (veya TÜFE) artış oranında (veya bu oranın %50’si vb.) artırılacaktır.”

3. Mali Sonuçlar (2): Yoksulluk Nafakası (Eş Nafakası)

Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan tarafa, diğer tarafça “kusuru daha ağır olmamak kaydıyla” ödenen nafakadır.

Kritik Nokta: Anlaşmalı boşanmada “kusur” tartışması yapılmaz. Taraflar yoksulluk nafakası talep edip etmediklerini netçe belirtmelidir.
Talep Edilirse: Miktarı ve artış oranı (tıpkı iştirak nafakasında olduğu gibi) yazılmalıdır.
Talep Edilmezse: “Taraflar birbirlerinden yoksulluk nafakası talebinde bulunmamaktadır ve bu haktan feragat ederler” gibi net bir feragat beyanı şarttır.

4. Mali Sonuçlar (3): Maddi ve Manevi Tazminat

Boşanmaya neden olan olaylar (eğer varsa) veya boşanma nedeniyle mevcut/gelecekteki menfaatlerin zedelenmesi (maddi tazminat) ya da kişilik haklarının zedelenmesi (manevi tazminat) için talep edilen bedellerdir.

Anlaşmalı boşanmalarda taraflar genellikle bu taleplerden karşılıklı olarak feragat ederler.
Doğru Yaklaşım: “Tarafların karşılıklı olarak birbirlerinden herhangi bir maddi veya manevi tazminat talebi bulunmamaktadır. Taraflar, bu davadan sonra da bu konuya ilişkin dava ve talep haklarından gayri kabili rücu (geri dönülmez) olarak feragat ettiklerini beyan ve kabul ederler.”

5. Mal Rejiminin Tasfiyesi (En Kritik Konu)

Bu, profesyonel bir anlaşmalı boşanma protokolü ile internetten bulunan taslaklar arasındaki en büyük farkın ortaya çıktığı yerdir.

2002 sonrası evliliklerde yasal mal rejimi “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi”dir. Boşanma anında, evlilik birliği içinde edinilen malların (maaşla alınan ev, araba, şirket hisseleri vb.) değerinin yarısı üzerinde diğer eşin “katılma alacağı” hakkı doğar.

Eğer protokolde bu konu hiç geçmezse, taraflar boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde ayrı bir “Mal Rejimi Tasfiyesi Davası” açma hakkına sahiptir!

Büyük Hata: Birçok kişi, “anlaşmalı boşandık, her şey bitti” zanneder, ancak protokolde mal rejimine değinilmediği için yıllar sonra eski eşinden gelen bir dava ile şok olur.
Doğru Yaklaşım (Protokolde Çözüm):
1. Ya mal paylaşımı detaylıca yapılır: “X adresindeki dairenin tapusu A kişisine devredilecek, B kişisine ait Y plakalı araç kendisinde kalacak, A kişisi B kişisine 500.000 TL mal rejimi ödemesi yapacaktır.”
2. Ya da bu haktan feragat edilir: “Taraflar, yasal mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan her türlü katkı payı, katılma alacağı ve değer artış payı alacağı taleplerinden karşılıklı olarak feragat ederler. Gelecekte bu konuda dava açmayacaklarını beyan ve taahhüt ederler.”

6. Ziynet Eşyaları, Ev Eşyaları ve Yargılama Giderleri

Ziynet (Takılar): Düğünde takılan takıların kimde kalacağı netleşmelidir. “Tarafların ziynet eşyası talebi yoktur” veya “A kişisindeki X, Y, Z ziynetleri B kişisine iade edilecektir.”
Ev Eşyaları: “Taraflar ev eşyalarının paylaşımı konusunda anlaşmış olup, birbirlerinden bu konuda talepleri yoktur.”
Masraflar ve Vekalet Ücreti: “Taraflar, yargılama giderleri ve vekalet ücreti (avukatlık ücreti) konusunda birbirlerinden talepte bulunmayacaktır.”

Bölüm 3: Harekete Geçirici Belge: “Anlaşmalı Boşanma Dilekçesi”

Anlaşmalı boşanma protokolü hazırsa, anlaşmalı boşanma dilekçesi hazırlamak nispeten daha kolaydır. Bu dilekçe, protokolü mahkemeye sunma ve yargılamayı başlatma aracıdır.

Anlaşmalı Boşanma Dilekçesi Nasıl Olmalıdır?

Yetkili Mahkeme: Boşanma davaları Aile Mahkemesi’nde açılır. Yetkili yer, eşlerin son 6 aydır birlikte ikamet ettikleri yer veya eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesidir.
Taraflar: Davacı ve Davalı (veya “Davacı 1 – Davacı 2” olarak her iki taraf birlikte başvurabilir) kimlik ve adres bilgileri.
Açıklamalar (En Önemli Kısım):
- Tarafların evlilik tarihi ve en az 1 yıldır evli oldukları (TMK 166/3 şartı).
- Tarafların evlilik birliğini temelinden sarsıldığı ve devamının mümkün olmadığı konusunda hemfikir oldukları.
- Boşanmanın tüm sonuçları (velayet, nafaka, tazminat, mal paylaşımı) üzerinde anlaştıkları ve bu anlaşmayı içeren anlaşmalı boşanma protokolü‘nün dilekçe ekinde (EK-1) sunulduğu.
Hukuki Nedenler: TMK md. 166/3 ve ilgili mevzuat.
Deliller: Nüfus kayıtları ve en önemlisi “Anlaşmalı Boşanma Protokolü”.
Talep ve Sonuç (Netice-i Talep): “Yukarıda arz ve izah edilen nedenlerle; tarafların anlaşmalı boşanmalarına ve dilekçemiz ekinde sunulan anlaşmalı boşanma protokolü‘nün aynen onaylanarak karara bağlanmasına karar verilmesini saygıyla talep ederiz.”

Bu dilekçe ve protokol, yetkili Aile Mahkemesi’ne sunulur ve duruşma günü beklenir. Duruşmada hâkim, tarafları bizzat dinler, protokoldeki iradelerinin serbestçe verildiğine kanaat getirir ve protokolü (özellikle çocuklarla ilgili kısımları) kamu düzeni açısından inceler. Uygun bulursa boşanmaya ve protokolün onaylanmasına karar verir.

Bölüm 4: ÖRNEK ANLAŞMALI BOŞANMA PROTOKOLÜ (Yalnızca Bilgilendirme Amaçlıdır)

Aşağıda, yukarıda detaylarını verdiğimiz unsurları içeren, bilgilendirme amaçlı temel bir protokol taslağı yer almaktadır.

(Protokol Örneği Başlangıcı)

ANLAŞMALI BOŞANMA PROTOKOLÜ

Bir tarafta [TARAFLARIN İKAMET ADRESİ] adresinde ikamet eden [DAVACI ADI SOYADI] (T.C. Kimlik No: [TCKN]) (Bundan sonra Taraf 1 olarak anılacaktır) ile diğer tarafta [TARAFLARIN İKAMET ADRESİ] adresinde ikamet eden [DAVALI ADI SOYADI] (T.C. Kimlik No: [TCKN]) (Bundan sonra Taraf 2 olarak anılacaktır) arasında aşağıdaki şartlarda anlaşmalı boşanma protokolü imzalanmıştır.

1. BOŞANMA İRADESİ Taraflar, aralarındaki evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması sebebiyle boşanmayı karşılıklı olarak kabul ve beyan etmişlerdir. Her iki taraf da bu iradelerini mahkeme huzurunda bizzat teyit edecektir.

2. MÜŞTEREK ÇOCUKLAR VE VELAYET Tarafların evlilik birliğinden [ÇOCUK 1 ADI SOYADI] (Doğum T: [Tarih]) ve [ÇOCUK 2 ADI SOYADI] (Doğum T: [Tarih]) adında iki müşterek çocuğu bulunmaktadır. a) Müşterek çocukların velayeti müştereken Taraf 1 olan anne [Anne Adı Soyadı]’na bırakılacaktır. b) Taraf 2 olan baba [Baba Adı Soyadı], velayeti annede kalacak olan müşterek çocuklar ile; * Her ayın 1. ve 3. hafta sonu Cuma günü saat 18:00’den Pazar günü saat 18:00’e kadar, * Ramazan ve Kurban Bayramlarının 2. günü saat 10:00’dan 3. günü saat 18:00’e kadar, * Okulların ara (Sömestr) tatilinin ilk haftası (Pazartesi 10:00 – Pazar 18:00 arası), * Yaz tatillerinde ise her yıl 1 Temmuz saat 10:00 ile 31 Temmuz saat 18:00 tarihleri arasında çocukları bizzat yanına almak suretiyle kişisel ilişki tesis edecektir. Kişisel ilişki günlerinde çocukların teslimi tarafların anlaştığı yerden, anlaşamazlarsa annenin ikametgahından yapılacaktır.

3. İŞTİRAK NAFAKASI Taraf 2 (Baba), velayeti Taraf 1’e (Anne) bırakılan müşterek çocuklar için, boşanma kararının kesinleşme tarihinden itibaren başlamak üzere, her bir çocuk için aylık [Rakamla] TL ([Yazıyla] Türk Lirası) olmak üzere toplam [Toplam Rakam] TL iştirak nafakasını, her ayın 1’i ila 5’i arasında Taraf 1’in [Banka Adı, IBAN Numarası] no’lu hesabına ödeyecektir. İşbu nafaka miktarı, her yıl Ocak ayında, TÜİK tarafından açıklanan bir önceki yılın Yİ-ÜFE oranında artırılarak ödenecektir.

4. YOKSULLUK NAFAKASI Taraflar, boşanma sebebiyle yoksulluğa düşmeyeceklerini beyan ederler. Bu nedenle, birbirlerinden süresiz veya süreli herhangi bir yoksulluk nafakası talepleri bulunmamaktadır. Taraflar, yoksulluk nafakası talep hakkından karşılıklı olarak feragat ederler.

5. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT Tarafların boşanma nedeniyle birbirlerinden herhangi bir maddi veya manevi tazminat talebi bulunmamaktadır. Taraflar, boşanma davası süresince ve boşanma kararının kesinleşmesinden sonra bu konuya ilişkin tüm dava ve talep haklarından gayri kabili rücu olarak feragat ettiklerini beyan ve kabul ederler.

6. MAL REJİMİ TASFİYESİ VE EV EŞYALARI a) Taraflar, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca tabi oldukları yasal mal rejiminin (edinilmiş mallara katılma rejimi) tasfiyesi konusunda tam bir mutabakata varmışlardır. Taraflar, evlilik birliği içinde edinilen mallardan kaynaklı katkı payı alacağı, katılma alacağı ve değer artış payı alacağı da dahil olmak üzere mal rejiminin tasfiyesine ilişkin birbirlerinden herhangi bir alacakları olmadığını, bu konudaki tüm haklarından feragat ettiklerini beyan ederler. b) [VEYA DAHA SPESİFİK OLARAK]: Taraf 2, Taraf 1’e mal rejiminin tasfiyesi kapsamında [Rakam] TL ödemeyi, bu protokolün imzalanmasını takip eden 10 gün içinde nakden ve defaten ödemeyi kabul eder. Bu ödeme ile mal rejimi tasfiyesi tamamlanmış sayılacaktır. c) Taraflar, evlilik birliği içinde kullanılan ve müşterek konutta bulunan tüm ev eşyalarının (ziynet eşyaları hariç) paylaşımı konusunda anlaşmış olup, bu konuda birbirlerinden herhangi bir talepleri bulunmamaktadır. [Adres]’teki konutta bulunan ev eşyaları Taraf 1’de kalacaktır.

7. ZİYNET EŞYALARI Taraflar, evlilik birliği içinde edinilen ziynet eşyaları (düğün takıları) konusunda da anlaşmış olup, birbirlerinden bu kaleme ilişkin herhangi bir talepte bulunmayacaklarını ve bu konudaki dava haklarından feragat ettiklerini kabul ederler.

8. YARGILAMA GİDERLERİ VE VEKALET ÜCRETİ Taraflar, açılacak anlaşmalı boşanma davası süresince yapacakları yargılama giderleri (harç, posta masrafı vb.) ve avukatlık ücreti (vekalet ücreti) taleplerinden karşılıklı olarak feragat ederler. Her taraf kendi masrafını ve varsa kendi avukatının ücretini karşılayacaktır.

9. SONUÇ İşbu 9 (dokuz) maddeden oluşan anlaşmalı boşanma protokolü, taraflarca hiçbir baskı altında kalmaksızın, serbest iradeleriyle okunup anlaşılarak [Tarih] tarihinde iki nüsha olarak imza altına alınmış ve Aile Mahkemesi’ne sunulmak üzere hazırlanmıştır.

(Taraf 1) [ADI SOYADI] (İmza)

(Taraf 2) [ADI SOYADI] (İmza)

(Protokol Örneğini İndir)

UYARI: Bu Protokol Neden Bir Avukat Olmadan Kullanılmamalıdır?

Yukarıda sunduğumuz anlaşmalı boşanma protokolü örneği, sadece bilgilendirme amaçlı bir taslaktır. Bu protokolün veya internetten bulacağınız herhangi bir şablonun, bir uzman boşanma avukatı rehberliği olmadan kullanılması, telafisi imkansız sonuçlara yol açacaktır:

Geri Dönülmez Hak Kayıpları (Feragat): Protokolde “feragat ettim” dediğiniz bir hakkı (örneğin mal rejimi veya tazminat), gelecekte asla talep edemezsiniz. O anın stresiyle imzaladığınız bir feragat, yıllar sonra fark edeceğiniz bir hak kaybına dönüşür.
Muğlak İfadelerin Tehlikesi: Hukuki dil, günlük dilden farklıdır. “Ev eşyalarını paylaştık” ifadesi ile “Ev eşyalarından kaynaklı alacak haklarından feragat ettik” ifadesi arasında hukuken dağlar kadar fark vardır.
Gelecekteki Davaların Engellenmesi: Yukarıda bahsettiğimiz “Mal Rejimi Tasfiyesi” konusu, uzmanlık gerektiren teknik bir hesaptır. Bir avukat, sizin adınıza bu hesabı yaparak protokole en doğru maddeyi ekler ve sizi gelecekteki bir davadan korur.
Hâkimin Müdahalesi: Hâkim, protokolü (özellikle çocukların velayeti veya nafakasıyla ilgili kısımları) kamu düzenine ve çocuğun üstün yararına aykırı bulursa, protokolü onaylamayıp taraflardan düzeltme isteyebilir veya davayı çekişmeliye dönüştürebilir. Bir avukat, protokolün hâkimin denetiminden “sorunsuz” geçmesini sağlar.

Sonuç

Anlaşmalı boşanma, süreci hızlandırır ancak hukuki riskleri azaltmaz; aksine, tüm riskleri tek bir belgeye (protokole) sıkıştırır.

Bir boşanma dilekçesi veya anlaşmalı boşanma dilekçesi hazırlamak, sürecin sadece %10’udur. Asıl mesele, o dilekçenin eki olan ve geleceğinizi şekillendirecek anlaşmalı boşanma protokolü‘nün mimarisini doğru kurmaktır.

Bu süreç, duygusal kararların değil, hukuki stratejinin ve uzmanlığın öne çıkması gereken bir süreçtir. Haklarınızı tam olarak bilmeden ve koruma altına almadan atacağınız bir imza, pişmanlığa dönüşmemelidir. Boşanma sürecinizi başlatmadan önce mutlaka bir aile hukuku avukatının profesyonel desteğine başvurunuz.

Avukat Mesut İLME

Bu web sitesindeki tüm makaleler ve içerikler Avukat Mesut İLME’ye ait olup, fikri mülkiyet koruması amacıyla e-imzalı zaman damgaları ile yasal olarak kayıt altına alınmıştır. Yazılı izin olmaksızın yetkisiz kopyalama, kısmen veya tamamen çoğaltma veya yeniden yayımlama, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında hukuki ve cezai takibata neden olacaktır.